Bayraktar Akıncı TİHA

Türkiye’nin ilk taarruzi insansız hava aracı (TİHA) projesi olan Bayraktar AKINCI TİHA’nın belgeseli 24 Mayıs 2020 tarihinde yayımlandı. Projenin ilk safhalarından Akıncı’nın ilk uçuş testinin yapıldığı güne kadar yaşananları anlatan bu belgesel büyük ilgi topladı ve İnsansız Hava Araçlarına (İHA) karşı olan merakımızı bir kez daha alevlendirdi. Bu yazımızda Baykar tarafından geliştirilen Bayraktar Akıncı ‘nın detaylarına birlikte bakacağız; Akıncı’nın teknik özellikleri , barındırdığı teknolojik sistemler, yayımlanan belgeselde dikkat çeken detaylar…

Bayraktar Akıncı Belgeseli

Akıncı TİHA belgeseli mayıs 2020’de youtube üzerinden biz meraklılarla buluştu. Yönetmenliğini Altuğ Gültan ve Burak Aksoy’un yaptığı belgesel Akıncı TİHA’nın geliştirme sürecinin başından ilk uçuşunu yaptığı güne kadar ki süreci bizlere sunuyor. İzleyen teknoloji meraklılarını heyecanlandıran, genç mühendislere “biz de yapabiliriz” dedirten sahneler içeren bu belgesel sonrasında Akıncı hakkında çok sayıda içerik üretildi. Bu yazımızda da eldeki bilgilerin güzel bir derlemesini bulacaksınız.

Akıncı İsminin Hakkını Verebilecek mi?

TDK’nın Güncel Türkçe Sözlüğüne göre Akıncı; “düşman ülkesine akın yapan savaşçı” anlamına geliyor. İlginçtir spor dünyasındaki karşılığı da “ileri uç oyuncusu” demek. Her iki tanımlama da Akıncı’nın geliştirilme amaçları ile uyumlu görünüyor. 

İHA / SİHA Nedir ?

TSK’da Kullanılan Yerli İHA’lar Hangileri ?

Akıncı Baykar’ın ilk İHA projesi değil. Bayraktar Mini ve Bayraktar TB-2 şirketin daha önce tamamlayıp TSK envanterine sunduğu diğer İHA’lar. Şirkette bu konuda yapılan önceki çalışmalar sonucunda oluşmuş önemli bir tecrübe ve bilgi birikimi olduğu söylenebilir. Üstelik sadece Baykar değil bu konuda çok önemli projelere imza atan Tusaş, TEI, Aselsan, STM gibi bir çok teknoloji ve mühendislik firması sayesinde ülkemizde bu alanda oluşan güçlü bir ekosistem olduğu da söylenebilir. Tıpkı Akıncı gibi geliştirme süreci devam eden bir başka proje olan Tusaş – Aksungur ‘u da gelecek yazılarımda incelemiş olacağım.

Bütün kompleks mühendislik projelerinde olduğu gibi Akıncı İHA projesinde de çok sayıda uzman ekibin koordineli bir çalışma yapması gerekmektedir. Otonom ve yapay zeka, gömülü yazılımlar, aerodinamik ve mekanik tasarım, imalat mühendisliği, türbin motordan sorumlu ekipler bunlara örnek olarak gösterilebilir.

Bayraktar Akıncı ’nın Teknik Özellikleri

Bayraktar Akıncı gücünü 450bg’lik iki motordan alacak. AI-450T kodlu (motorun orijinal kodu AI-450C ; Türkiye’de üretilecek versiyonuna AI-450T ismi verilmiş) turbo-prop motorlar Ukrayna’daki MotorSich firması ile yapılan lisans anlaşmaları sonucunda projede kullanılıyor. Yakın gelecekte Akıncı’nın 750 ve 220bg’lik motor versiyonları ile de üretilmesi planlanıyor. TEI’nin Eskişehir‘deki tesislerinde tasarımına devam edilen PD220 motorunun Akıncı’da kullanılması öngörülüyor. Bu sayede Akıncı yerli bir motordan güç alıyor olacak.

Akıncı’da ASELSAN’nın geliştirdiği AESA radarı (aktif faz dizinli radar) kullanılacak. Aynı teknoloji F-16’larda da kullanılacak. Bu radar teknolojisi ile kara hedefleriniN tespit ve takibi yapılabileceği gibi deniz yüzeyi taraması ve havadan havaya arama da yapılabilecek.

AESA Radarı Nedir?

Akıncı’da 3 yedekli bir otopilot sistemi bulunacak. Otonom iniş, kalkış ve taksi yapabilecek Akıncı, GPS sinyali olmaksınız (zira GPS sinyalini üreten uydular başka ülkelerin kontrolünde olduklarından erişim sıkıntısı yaşanabilir) yerini, yönünü bulabilecek ve kendisinden istenen görevi yapıp istenen hava meydanını iniş yapabilecek.

• Kanat açıklığı:                          20 metre
• Görev irtifası:                           40bin feet
• Maksimum kalkış ağırlığı:         5,5 ton
• Taşıyabileceği faydalı yük:        1350 kg (450kg dahili , 900kg harici)
• Havadan havaya taaruz yapabilme özelliği

Yerli Mühimmatları Kullanabilecek

TSK’da aktif kullanımda olan İHA’larımızdan Bayraktar TB-2 ve Anka hız ve taşıyabildikleri yük açısından bazı görevler için yetersiz kalıyorlardı. Akıncı’nın (ve aynı şekilde Aksungur’un) bu açığı kapatması hedefleniyor. 1350kg faydalı yük kapasitesine sahip olan Akıncı’nın yüksek ağırlıktaki mühimmatları kullanabileceğini söyleyebiliriz. Akıncı Cirit, MAM-C, MAM-L, MK82, MK81 ve SOM ailesi gibi yerli mühimmatlarımızdan birçoğunu kullanabilecek şekilde tasarlanıyor.

Akıncı taşıdığı uzun menzilli güdümlü füzeler sayesinde hedeflerin çok yakınına sokulmadan görevini yerine getirebilecek. Havadan havaya harp özelliği de olacak ancak burada kafamızda savaş uçakları ile it dalaşına girecek bir İHA canlanmamalı. Özellikleri havada yakın muharebeye girmeye uygun değil zaten bu İHA’lardan da böyle birşey beklenmiyor.

SOM Füzesi Nedir?

Hava savunma sisteminin etkili menziline girmeden ateşlenebilen uzun menzilli turbojet motorlu güdümlü bir füzedir. TÜBİTAK-SAGE’nin tasarladığı bu füzeler hem karadaki hem de su üstündeki hareketli veya durağan hedeflere karşı kullanılabilirler. SOM-A ve SOM-B1 2011 yılından beri TSK envanterinde kullanılmaktadır. SOM-C önceki versiyonlardan farklı olarak ateşlendikten sonra veri bağının kopmadığı bir modeldir yani füze ateşlendikten sonra hedef değişikliği, görev iptali gibi farklı komutlar verilmeye devam edilebilir. SOM-B2 ve SOM-C2 mukavemetli hedefleri yok etmek için ardaşık delici başlığa sahip modellerdir. SOM-J versiyonu ise F35’lerde kullanılmak üzere geliştirilmektedir.

Akıncı’nın sahip olduğu özellikleri ile F-16’ların üzerindeki yükü hafifletmesi ve onları yedeklemesi hedeflenmektedir. Bu sayede bazı görevler daha düşük uçuş maliyetlerine sahip İHA’lar ile yapılabilecek ve pilotlarımızın hayatı riske atılmayacak. 

Martı Kanatların Sırrı

Bayraktar Akıncı ‘nın dış tasarımına bakıldığında en dikkat çekici unsur kanat tasarımı oluyor. Akıncı’da üstten bükümlü bir martı kanat tasarımının kullanıldığını görüyoruz. Bu konseptin ilk olarak 1930-40’lı yıllarda savaş uçaklarında kullanıldğını görüyoruz. 2. dünya savaşının ünlü Alman savaş uçağı Junkers JU87 veya ABD üretimi F4U Corsair uçaklarında bu kanat tipini görebilirsiniz.

• 

• 

Bu tasarımın kimilerine göre çirkin olması ve kanat ağırlığını arttırmasına rağmen yine de tercih ediliyor olmasının elbette bazı sebepleri var. Öncelikle bu tasarım İHA’nın dönüş manevralarında daha kararlı olmasını sağlıyor. Aynı zamanda bu tasarım kanatlardaki kaldıma yüzeyini arttırdığından Akıncı’nın düşük hızlarda dahi havada tutunabilmesine olanak tanıyor.

Neden Jet Motorlu Değil?

Umarım gelecek yıllarda jet motoruna sahip İHA modellerimiz de olur. Ancak Akıncı’nın (ve aynı şekilde Tusaş tarafından geliştirmeleri devam eden Aksungur’un) kullanım amacı göz önünde bulundurulduğunda turbo-prop prensibi ile çalışan bir motor kullanılması daha mantıklı duruyor. Bu İHA’ların asıl amacı görev yaptıkları hava sahasını uzun süreyle kontrol altında tutabilmektir. Zaten bu sebeple yaklaşık 24 saat boyunca havada kalabilecek şekilde tasarlanıyorlar. Bu süreleri jet motorlar ile sağlamak mümkün görünmüyor. Özetle farklı görevler için farklı motor teknolojilerinin avantajlarından yararlanmak üzere tasarım yapılır. Akıncı da bu açıdan en uygun motor tipi olan turbo-prop motorlardan güç alıyor.

Bayraktar Akıncı ‘nın Geliştirme Süreci

TSK’da duyulan ihtiyaç ve mevcut İHA modellerinin fiziksel kısıtları göz önünde bulundurulduğunda daha büyük bir gövdeye ve daha geniş kanat açıklığına sahip, güçlü motorları olan, yük taşıma kapasitesi arttırılmış yeni İHA’lara ihtiyaç olduğu net olarak görülüyordu. Baykar Bayraktar Akıncı’ı işte tam da bu ihtiyacı karşılamak amacıyla geliştirmeye başladı.

Akıncı’nın tasarım ve doğrulama faaliyetleri öncelikle bilgisayar ortamında yürütülen dizayn, analiz ve simülasyon çalışmaları ile başladı. Daha sonrasında yapılan çeşitli yer testlerinin başarıyla tamamlanmasının ardından uçuş testlerinin yürütülmesi için Çorlu’daki Hava Meydan Komutanlığı tesislerine geçildi. Akıncı belgeselinde testlerde kullanılan prototip (PT1) ile birlikte mühendislik ve teknik ekibin de Çorlu’a taşındığını görüyoruz. 

Bu ekip kasım 2019’da motorlu taksi testini gerçekleştiriyor. Akıncı kendi motorlarından aldığı güç ile piste çıkıyor, taksi yapıyor ve belirlenen manevraların ardından park noktasına geri geliyor. Aynı ay içinde pist üzerinde yüksek hızlara çıkılan koşma testleri başarıyla tamamlanıyor. Çorlu’da yapılan toplam 29 testin ardından en sonunda aralık 2019’da Bayraktar Akıncı ilk uçuşunu başarıyla gerçekleştiriyor. Başarılı bir kalkışın ardından 16 dakika havada kalan Akıncı gerekli deneme ve ölçümlerin tamamlanmasının ardından Çorlu hava meydanına iniş yaparak ilk uçuş testini tamamlamış oluyor. Süre olarak kısa görünse de çok kıymetli bilgilerin toplandığı bir test başarıyla tamamlanmış oluyor. Sonrasında daha uzun süreli ve daha yüksek irtifada yapılan uçuş testlerine devam ediliyor. Ocak 2020’de sistem doğrulama testi kapsamında 5000 feet’e çıkıldığını ve 1 saat 6 dakika havada kalındığını görüyoruz. 

İlk testlerin yapıldığı prototip PT1’in ardından Baykar mühendisleri ikinci bir prototip (PT2) daha üretmişler ve bundan sonra doğrulama çalışmaları iki prototip üzerinden devam edecek. İlk ucuş testini takip eden dönemde geliştirme ve doğrulama çalışmaları daha uzun ve detaylı ucuş manevraları ve atış testleri gibi fonksiyonel denemelerle devam edecektir.

Bayraktar Akıncı VS. MQ-9 Reaper

ABD insansız hava aracı teknolojilerinde başı çeken ülkelerden biridir. Bu ülkede General Atomics firması tarafından geliştirilen MQ-9 Reaper bir çok ülkede (ABD ordusu, NASA, Fransa, Almanya, İtalya, Birleşik Krallık ve Hindistan gibi) kullanılan ve en çok bilinen İHA modellerinden biridir. İlk uçuşunu mayıs 2006 yılında yapan MQ-1 aradan geçen süre içerisinde bir çok güncelleme ve geliştirme görmüş ve günümüzde MQ-9 modeli ile hizmet vermektedir. Aşağıdaki tabloda MQ-9 Reaper ile Bayraktar Akıncı’nın temel bazı teknik özelliklerinin karşılaştırmasını bulabilirsiniz.

Özellikler	MQ-9 Reaper	Bayraktar Akıncı
Uzunluk	11 metre	12,5 metre
Kanat Açıklığı	20 metre	20 metre
Maksimum Kalkış Ağırlığı	4760 kg	4500 kg
Faydalı Yük Kapasitesi	1760 kg	1350 kg
Motor	900 bg Honeywell TPE331-10	450 bg AI-450T(750hp ve 220hp’lik versiyonları da olacak)
Havada Kalış Süresi	14 saat	24 saat
Maksimum İrtifa	50000 feet	40000 feet
Sistemler	AN/APY-8 Lynx 2 Radarı,AN/DAS-1 MTS-B Hedefleme Sistemi	ASELSAN AESA Radarı, ASELSAN Hedefleme Sistemi

Sonuç

Savunma Sanayii bir çok yeni teknolojinin ürünleştirildiği, katma değeri yüksek ve startejik bir çalışma alanıdır. Bu sebeple bu alanda faaliyet gösteren, güncel teknolojileri yakalamış, rekabetçi ürünler tasarlayan (devlet kurumu ve/veya özel girişim) firmalarımızın olması büyük bir avantajdır. Baykar tarafından yapılan Akıncı projesi gibi projelerin artarak devam etmesini diliyorum. Projenin ilerleyen aşamalarındaki gelişmeleri izlemeye devam edeceğiz. 

Referanslar

Baykar Technologies, “Akıncı Belgeseli” , https://www.youtube.com/watch?v=UEec_EbJgfU&t=8s , 2020.

Tolga Özbek, “Akıncı’nın martı kanatları” , https://www.youtube.com/watch?v=zB2snK9VHVk , 2020.

Kaner Kurt, “AKINCI VS MQ-9 REAPER KARŞILAŞTIRMA. AKINCI TEKNİK ÖZELLİKLERİ. AKINCI VS REAPER COMPARISON” , https://www.youtube.com/watch?v=6mplBsOzhWs&t=41s , 2020.

Medya Baronu, “Akıncı Neden Bu Kadar Önemli? Tüm Kabiliyetleri Uçak Vurabilir Mi?” , https://www.youtube.com/watch?v=6YUbfwrXvic&t=293s , 2020.

Küresel Savaşçı Türkiye, “Gökyüzünde Devrim Yapacak Akıncı TİHA ve SOM Füze Ailesi (SOM-A, B, C, J)” , https://www.youtube.com/watch?v=wo14fji8iUk , 2020.

Tolgas Özbek, “5,5 tonluk İHA: AKINCI gökyüzüyle buluştu” , https://www.youtube.com/watch?v=YZ6BITbvPYQ&t=13s , 2019.

M.Kahveci, N.Can, “İNSANSIZ HAVA ARAÇLARI: TARİHÇESİ, TANIMI, DÜNYADA VE TÜRKİYE’DEKİ YASAL DURUMU” , Selçuk Üniversitesi Mühendislik Bilim ve Teknoloji Dergisi, 2017.

Y.Korkmaz, O.İyibilgin, F.Fındık, “Geçmişten günümüze insansız hava araçlarının gelişimi” , Sakarya Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi , 2016.

Baykar Savunma Ürün Kataloğu , https://www.baykarsavunma.com/upload/turkce/Baykar_katalog_tr.pdf