TSK’da Hangi Yerli İHA’lar Kullanılıyor ?
Türkiye’nin insansız hava aracı serüveni 2001 yılında dönemin hükümeti ve genel kurmay başkanlığının İsrail yetkilileri ile yaptıkları görüşmeler sonrasında başlamıştır. Politik gündemden çokça etkilenen bu süreç ancak 2007 yılında sonuç vermiş ve İsrail yapımı insansız hava araçları olan Heron’lar TSK’da göreve başlamışlardır. Bu yazımızda o günlerden günümüze İHA’ların Türk Ordusundaki macerasına ve Yerli İHA teknolojimizin gelişimine bir göz atacağız.
Türkiye’nin İHA Macerası
“İstikbal göklerdedir. Göklerini koruyamayan uluslar, yarınlarından asla emin olamazlar”.
M. K. ATATÜRK
Başta terörle mücadele olmak üzere ülkemizin sınır güvenliğini sağlamak hususunda duyulan ihtiyaçlar sonucunda Türk ordusunun 2000’li yıllarda İnsansız Hava Araçları ile tanıştığını görüşüyoruz. O dönemde bu ihtiyacın dışarıdan hazır bir İHA alınarak hızlı bir şekilde envantere kazandırılması yolu İle karşılanması tercih edilmiş. Ancak İsrail’den alınan Heron’ların kullanımı en kibar tabiri ile çok verimsiz olmuştur. Zira istihbarat için kullanılan bir teknolojide dışarıya ne kadar bağımlı iseniz bu teknolojiden aldığınız fayda da o oranda düşmektedir.
İHA / SİHA Nedir? İnsansız Hava Araçları Hakkında Temel Bilgiler
Yerli İHA Hamlesi
Bir musibet bin nasihatten iyidir. Kim bilir belki de iyi olmuştur. Zaman ve para kaybedilmiş olsa da yaşanan sıkıntılar yerli teknolojinin gerekliliğini herkese göstermiştir. Bu süreçte yerli firmalarımızın İHA / SİHA çalışmaları devam etmiş ve Türkiye’de tasarlanıp üretilen İHA/SİHA’lar ardı ardına göreve başlamıştır.
Bayraktar Mini
Bayraktar Mini İHA 2007 yılından beri aktif görevdedir. Bu açıdan bakıldığından TSK envanterine giren ilk yerli insansız hava aracıdır. 100bin saatten fazla toplam uçuş süresine ulaşmıştır. Elden atılarak kalkış yapan bu araç kısa menzilli keşif gözetleme görevleri için uygundur.
- Haberleşme menzili: 15 km
- Uçuş iftifası: 2000 ft
- Uçuş süresi: 60 dakika
- Kanat açıklığı: 2 metre
Tusaş Anka
Tusaş’ın (Ankara) geliştirdiği ANKA’nın ilk versiyonu 2011 senesinde uçuşlarına başlamıştır. Orta irtifa insansız hava aracı (MALE) sınıfındadır. Keşif, gözetleme, işaretleme görevlerini gerçekleştirmektedit. 15bin saatten fazla görev uçuşu (Tusaş kaynaklarında 37bin saat olarak belirtilmiş) gerçekleştirmişlerdir.
Eskişehir’deki TEI tarafından geliştirilen PD170 motorunun Anka’lar üzerindeki denemeleri ise devam ediyor. Bu motorun devreye girmesi ile TUSAŞ, TEI ve ASELSAN ortaklığının meyvesi olan Anka’lar tüm bileşenleri ile yerli teknolojilere sahip olacak.
- Maksimum iftifa: 30.000 ft
- Havada kalma süresi: <24 saat
- Kanat açıklığı: 17,5 metre
- Faydalı Yük: 250 kg
Bayraktar TB-2
Baykar tarafından tasarlanan Bayraktar TB-2 Taktik İHA 2014 yılından beri aktif görevdedir. Orta irtifada görev yapan bir insansız hava aracıdır. Tam otonom iniş/kalkış/taksi yapabilme özellikleri vardır. İHA ve SİHA olacak şekilde iki amaçla da kullanılabilen bir platformdur. Keşif, gözetleme, hedef tesbit ve imha görevlerini yerine getirebilmektedir. Ege’de ve terörle mücadele operasyonarında sıklıkla kullanılan TB-2 MAM-L ve MAM-C gibi (yerli) hafif mühimmatları taşıyabilir. 85bin saatten fazla görev süresine ulaşmıştır (Baykar Teknoloji 10.Haziran.2020 tarihinde linkedin hesabından yaptığı paylaşımda bu değeri 200bin olarak güncelledi).
- Uçuş iftifası: 22.500 ft
- Havada kalma süresi: <24 saat
- Kanat açıklığı: 12 metre
- Maksimum kalkış ağırlığı: 650 kg
- Faydalı Yük: 55 kg
Yeni Yerli İHA Projeleri
Tusaş Aksungur
Tusaş’ın doğrulama testlerini sürdürdüğü AKSUNGUR 2019 senesi içinde ilk uçuşunu yaptı. Aksungur Anka gövdesi üzerine geliştirilen, çift motorlu, otomatik iniş/kalkış özelliğine sahip olan, 750kg faydalı yük kapasitesine sahip bir orta irtifa (25k feet) İHA’sı olacak. Bu özellikleri ile kendinden önceki kardeşi Anka’nın yerini alabilecektir.
Bayraktar Akıncı
Baykar Mühendislerinin tasarladığı AKINCI da ilk uçuşunu geçtiğimiz yıl başarıyla gerçekleştirdi. Akıncı HALE yani yüksek irtifa insansız hava aracı sınıfında tasarlanan bir araç. Sahip olduğu yük taşıma, irtifa ve havada kalış süresi özellikleri ile bu konuda elimizdeki lider teknoloji olacağa benziyor. Bayraktar TB-2’nin yetersiz kaldığı ağır mühimmat ve uzun menzilli (100-200km menzilli) seyir füzeleri (SOM-J gibi) taşıma konusundaki açığı Akıncı’nın kapatması bekleniyor.
Diğer Yerli İHA Projelerimiz
Yukarıda saydığımız araçlar dışında geliştirmesi ve doğrulama testleri devam eden birçok yerli İHA projemiz da vardır. STM, ASELSAN, Vestel, Altınay gibi firmaların yürüttükleri bu projelerin detaylarını referanslar bölümünde bilgilerini paylaştığım Türk Savunma Sanayii Ürün Kataloğu’ndan inceleyebilirsiniz.
En İyi İHA Hangisi?
TSK envanterindeki İHA’ları incelerken insan ister istemez dünyada bu alandaki en iyileri de merak ediyor. A.B.D, Çin ve İsrail gibi ülkelerin İHA teknolojisinde başı çektikleri bir gerçek ancak en iyi İHA hangisidir sorusuna bir yanıt bulmak oldukça zor. Zira bu değerlendirmeyi yapabileceğiniz tek bir parameter yok. Maliyet, motor gücü, uçuş yüksekliği, faydalı yük kapasitesi, hız ve sahip olunan radar teknolojileri, otonom uçuş özellikleri gibi pek çok özellik çıkıyor karşımıza. Üstelik farklı boyutlarda ve farklı amaçlarda üretilen çok sayıda İHA olduğunu da göz önünde bulundurusak tek bir liste oluşturmak biraz mantıksız oluyor.
Ayrıca İsrail’den alınen Heron’lardaki tecrübemizde de gördüğümüz gibi en iyi İHA teknolojisine sahip olduğun, kendi başına üretip kullanabildiğin İHA’dır. Yine de referans olması adına size örnek bir sıralamanın linkini burada veriyorum. Bu listeye göre Tusaş tarafından tasarlanan ANKA kendine ilk 10 da yer bulmuş.
Sonuç
“İstikbal göklerdedir. Göklerini koruyamayan uluslar, yarınlarından asla emin olamazlar”.
M. K. ATATÜRK
Atatürk bu sözüyle ülke olarak izlememiz gereken yolu net ve sade bir şekilde ifade etmiştir. Yerli İHA ’lar konusunda yakalanan yerli teknoloji hamlesinin ivmesini kaybetmeden gelecek için hedeflerimizi koyarak bu yolda Ar-Ge çalışmalarımıza devam etmeliyiz. Bu konuda dünyadaki trendlere baktığımızda yakın gelecekteki hedefimiz jet motorlu İHA ve buradan geçiş yapılacak insansız savaş uçağı projeleri olmalıdır.
Referanslar
M.Kahveci, N.Can, “İNSANSIZ HAVA ARAÇLARI: TARİHÇESİ, TANIMI, DÜNYADA VE TÜRKİYE’DEKİ YASAL DURUMU” , Selçuk Üniversitesi Mühendislik Bilim ve Teknoloji Dergisi, 2017.
Y.Korkmaz, O.İyibilgin, F.Fındık, “Geçmişten günümüze insansız hava araçlarının gelişimi” , Sakarya Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi , 2016.
Selçuk Bulut, “İnsansız hava araçlarının özellikleri neler?” , https://www.milliyet.com.tr/insansiz-hava-araclarinin-ozellikleri-neler–molatik-14389/?Sayfa=3 , 2020.
Türk Savunma Sanayii Ürün Kataloğu, TC. Cumhurbaşkanlığı Savunma Sanayii Başkanlığı, https://www.ssb.gov.tr/urunkatalog/tr/ , 2019.
Yeni Şafak, “Türkiye’nin 20 yıllık İHA serüveni: İsrail’den alınan HERON’lar ‘BBG evi Kandil’e neden uçamadı?” , https://www.youtube.com/watch?v=c8W5nuQu3Uw , 2019.
Tolga Özbek, “Türkiye’nin yeni İHA’ları” , https://www.youtube.com/watch?v=TFeOqbuw5cE&t=345s , 2019.
Baykar Savunma Ürün Kataloğu , https://www.baykarsavunma.com/upload/turkce/Baykar_katalog_tr.pdf
TUSAŞ ANKA Katalog, https://www.tusas.com/uploads/2019/12/anka-insansiz-hava-araci-tanitim-katalogu.pdf
Turan Oğuz, “Yeni Operatif IHA ve Gorevi” , https://tyrannosurusrex.wordpress.com/2016/04/21/yeni-operatif-iha-ve-gorevi/ , 2016.
Betül Usta, “F-16’ların yerine savaşan İHA’lar” , Sabah Gazatesi, https://www.sabah.com.tr/gundem/2019/08/04/f-16larin-yerine-savasan-ihalar , 2019.
