Teknoloji Nedir?

Merhaba; Bu paylaşımımla teknoloji ve teknoloji ile bağlantılı diğer başlıkların kavramsal açıklamalarını yaptığım bir yazı serisine başlıyorum. İlk bölümdeki konumuz; Teknoloji Nedir?

Teknoloji Nedir ? Ne Değildir?

Teknolojinin tarihte bilim ve mühendislikten önce ortaya çıktığını söyleyebiliriz. İnsanoğlu varolduğu günden bu zamana kadar ihtiyaçlarını karşılayacak alet ve makineleri yapabilmek için elindeki bilgi birikimini ve yeteneklerini kullanmıştır. İnsanın bu yetkinliklerini kullanarak hayatını kolaylaştırmak için bilinçli olarak tasarladığı ve ürettiği her türlü uygulama kısaca Teknoloji olarak tanımlanabilir. Hayatımıza etki eden en son teknolojik gelişmelerin hepsi bu eylemin sonucu olarak oluşur.

Bu tanımı daha da detaylandıracağız ancak şimdi bir adım geri atıp bilim ve teknolojinin ayrımının ne olduğunu bir anımsayalım;

Bilim ve Teknolojini Farkı Nelerdir?

Bilim ve Teknoloji pek çok yerde yanyana kullanılan ve çoğu zaman da anlamlarını karıştırdığımız iki kavram olarak karşımıza çıkıyor.

Bilim keşfedilmemiş gerçekleri ve kuralları bulma çalışmasıdır. Bir araştırma süreci gerektirir. Bu doğrultuda hipotezler ve teoriler çerçevesinde ilerler. Bu amaç doğrultusunda insanoğlu kontrollü deneyler yapar, sonuçlarını gözler ve onları yorumlar.

Teknoloji ise bulunan gerçekleri pratik yaşama dökmek ve (kimi zaman bilimsel bilginin sınırlarını zorlayarak da olsa) insan amaçlarına hizmet etme eylemidir.

Bilim kavramının ne olduğu? ve ne olmadığı? konusunda daha detaylı bilgi arayanlar Bilim Nedir? adlı yazıma buradan ulaşabilirler.

Bilim ve Teknoloji Arasındaki İlişki

Bilim ve teknoloji simbiyotik bir ilişki içinde birlikte evrim gösterirler. Bilim derinlere gömülü olguları bulup çıkartmak ve anlamak için gereklidir. Teknoloji ise bilimin ilerlemesi için gereklidir. Zira özellikle modern zamanlarda bilimsel araştırmalar yüksek teknolojiye sahip bir altyapıya ihtiyaç duyarlar.

Şimdi teknoloji kavramı üzerindeki incelememizi detaylandıralım;
Teknik, fiziksel nesneler anlamında, basit makineler ve aletler imal etme / meydana getirme bilgisidir. Teknik el becerisine ve tecrübeye dayalıdır. 19. yüzyıl ile birlikte tecrübeye dayalı bu bilgi bilimsel bilgiye dönüşmeye başlamıştır. Bu dönüşüm ile birlikte teknik teknolojiye doğru evrilmiştir.

Buradan hareketle teknolojiyi bilimsel bilgiye dayalı olarak makine ve cihazlar imal etme yetkinliği olarak tanımlayabiliriz. Yolları kesişen teknik ve bilgi teknoloji çatısı altında yolculuklarını günümüzde de sürdürmektedirler.

“Teknoloji belli amaçlara ulaşmada, belli sorunları çözmede gözleme dayalı ve kanıtlanmış bilgilerin uygulanmasıdır.” Özcan Demirel yaptığı bu tanımda bilimsel bilgiye işaret etmektedir. Bilimsel bilgi hakkında yazımı buradan inceleyebilirsiniz.

Teknoloji dediğimizde aklımıza hep insan yapısı bir makine gelse de aslında bu kavram bilgi, teknik, yönetim, süreç, makine ve insanın ortaklaşa etki ettiği kompleks bir yapıdır. Ancak sonuçta teknolojinin ortaya çıkabilmesi için insanoğlunun bilinçli bir çaba sarfetmesi gerekmektedir. Yani; işin merkezinde BİZ varız 🙂

Teknolojinin Yararları

Teknoloji insanoğlunun yetersizliklerinin bir sonucu olarak ortaya çıkar. İnsan gündelik ihtiyaçlarını karşılamak istediğinde teknoloji üretmek zorunda kalmıştır. Bu yolla fiziksel ve/veya zihinsel becerilerimizi arttırmış oluruz. Çekiçten, uçağa, hesap makinesinden, MR cihazına kadar gündelik hayatımızda bir çok teknolojik ürün bu ihtiyacın bir sonucudur.

Tarihte ihtiyaçların yoğunlaştığı dönemler teknolojik gelişmelerin hızlandığı / arttığı dönemler olmuşlardır. Savaş dönemleri (2. Dünya Savaşı) veya ülkeler arasındaki rekabetler (ABD ve Sovyetler Birliği’nin uzay programlarındaki rekabet) buna örnek olarak verilebilir.

Bu dönemler teknolojinin faydaları üzerine verebileceğimiz sayısız örnek ile sonuçlanmıştır. Ama muhakkak ki teknolojinin beraberinde getirdiği olumsuzluklar da olmuştur, olacaktır. Bu konuda Teknoloji Bağımlılığı Nedir? yazıma göz atmanızı öneririm.

Yenilik Nedir?

Değişen ortam koşulları, insanoğlunun sınırsız talepleri, sınırlı kaynaklar (doğal kaynaklar, zaman, iş gücü vb.) ve sürekli artan rekabet (ekonomik, politik, teknolojik) ayakta kalabilmek için yeniliği zorunlu kılar.
Yenilik/İnovasyon toplumsal, kültürel, ve idari ortamda yeni yöntemlerin kullanılmaya başlanması anlamında kullanılır. Amaç sürecin sonunda yeni bir ürün/hizmet yaratabilmektir.

Teknoloji Trendleri

Neler Yeni Teknoloji Sayılır?

Yeni teknolojiler yeni ilkeler kullanır. Yani elimizdeki sorunu veya ihtiyacı yeni veya farklı ilkeler uygulayarak çözüme götürürler. Burada ilke ile kast edilen bir şeyin temel çalışma tarzı / işleyiş biçimidir.

Yenilik ya radikal fikirler sonucu daha önce denenmemiş ve geliştirilmiş bir ürün veya üretim yöntemlerinin ortaya çıkardığı büyük atılımlarla oluşur (radikal yenilik) ; ya da adım adım yapılan bir dizi geliştirme ve iyileştirme faaliyetlerini içeren çalışmalarının bir sonucu olarak ortaya çıkar (artımsal yenilik).

Her iki durumda da yeni teknolojiler bir şekilde mevcut teknolojilerden faydalanır ve bunların bir çeşit kombinasyonu olurlar.

Süreci standart mühendislikten ayıran şey kullanılan ilkedeki değişiklik , yeniliktir. Bu süreç eldeki bir amaç veya ihtiyaçtan başlatılabilir ve bu ihtiyacı karşılayabilecek yeni bir ilke bulur. Veya, öteki uçtan yani yeni keşfedilmiş bir olgudan veya etkiden yola çıkabilir ve bunu bir kullanım ilkesi içinde kullanmayı planlar, projelendirir.

Bilimsel bilgi birikimimizi ve yaratıcılığımızı kullanarak ihtiyaçlarımızı karşılamak adına sürekli olarak teknoloji üretiyoruz. Üretilen her yeni teknolojik ürün veya hizmet kendi sorunlarını da beraberinde getiriyor. Bunların çözümünü yine eski dostlarımızda arıyoruz; bilim ve teknoloji.
Yakın geleceğimizi şekilllendirecek bir çok teknoloji trendi üzerinde çalışmaya devam ediyoruz.

Sonuç

Nano teknloji ve bunun beraberinde gelişen yutulabilir akıllı ilaçlar, giyilebilir teknolojik ürünler, genetik mühendisliği, süper iletkenler, otonom araçlar, gelişmiş yapay zeka ve robot uygulamaları… Bu tip gelecek trendleri için örnekleri arttırmak mümkün.

Üzerine düşünmemiz ve belki biraz da kaygılanmamız gereken bir nokta daha var; teknolojinin olası zararları ve beraberinde getirdiği bilinmezlikler…

Gelişen teknolojiye kendimizi hazırlamamız gerekiyor. Devletlerin yasal mevzuatlarını, toplumların değer yargılarını bu yeni uygulamalara göre adapte etme ihtiyacı var. Üstelik Teknolojinin hayatımıza etki etme hızı o kadar yıkıcı ki bu adaptasyonun mümkün olup olamayacağı da şüpheli.

Otonom bir araç kaza yaparsa cezayı kime keseceğiz?

Balkonumuzdan içeri paket bırakmak için giren bir drone masanın üzerindeki cüzdanımız alıp çıkarsa ne yapacağız?

Hepsinden önemlisi toplanan bu kadar kişisel bilgi cihazlar arasında uçuşup dururken kişisel bilgilerimizin gizliliğini, bireysel mahremiyetimizi nasıl koruyacağız?

Teknolojik trendler ve beraberinde getirdikleri riskler de devam eden yazılarımızın konusu olsun…

Tavsiye

Serdar Kuzuloğlu ve Ekibinin düzenlediği Dünya Halleri web sitesi en son teknolojik gelişmeleri özet bilgilerle takip etmek isteyenler için çok uygun bir kaynak. Tavsiye ederim.

Referanslar

Durmuş GÜNAY, ‘Teknoloji Nedir? Felsefi Bir Yaklaşım’, Yükseköğretim ve Bilim Dergisi, Cilt:7 Sayfa:163-166, 2017.

Aytekin İŞMAN, ‘Teknolojinin Felsefi Temelleri’, http://dergipark.gov.tr/download/article-file/115674

Yekta ÖZÖZER, Arif Gökhan RAKICI, ‘Bilim ve Teknoloji’, http://www.abcdanismanlik.com/dosya/makale/Bilim_ve_Teknoloji_1_1313.pdf , 2010.

Taha YÜKSEL, ‘Teknoloji Nedir? Faydaları ve Zararları Nelerdir?’, https://www.makaleler.com/teknoloji-nedir-faydalari-ve-zararlari-nelerdir , 2017.

Brian ARTHUR, ‘Teknolojinin Doğası’, Optimist Yayınları, 2011.

Volkan TÜRKER, ‘Teknoloji ve Yenilik Yönetimi Giriş – Temel Kavramlar’ , Marmara Üniversitesi İşletme Fakültesi Ders Notu, http://my.beykoz.edu.tr/serkang/files/2011/02/01-Teknoloji-ve-Yenilik-Yonetimi_GIRIS.pdf , 2011.